یاران امام زمان ( عجل الله فرجه )- جبرئیل

«جبرئیل»، یکی‏ ازچهار فرشته مقرّب و برترین آنها (میکائیل، اسرافیل و عزرائیل)است. او در ادیان ابراهیمی رابط میان‏ خداوند و پیامبران است. در کتاب‏های دینی یهودیت، مسیحیت و اسلام از نقش جبرئیل بسیار یاد شده است. جبرئیل، ابراهیم‏ علیه السلام را از آتش به فرمان خدا نجات داد و از موسی‏ علیه السلام در مبارزه با فرعون حمایت کرد. هنگام خروج بنی‏ اسرائیل از مصر، فرعونیان را به بحر احمر کشانید و در آن غرق کرده بر شموئیل ظاهر شد و به داوود علیه السلام ساختن زره آموخت. او زکریا علیه السلام رابه ولادت یحیی ‏علیه السلام و مریم‏ علیها السلام را به ولادت عیسی ‏علیه السلام بشارت داد. [1] .
در سنت اسلامی و قرآن کریم، جبرئیل همان «روح القُدُس» است. دلیل صریح این مطلب، آیه 102 سوره «نحل» است: «قُلْ نَزَّلَهُ رُوحُ القُدُسِ مِنْ رَبِّکَ»؛ «بگو آن (قرآن) را روح القدس از سوی پروردگارت نازل کرده است». در آیه 97 سوره «بقره» نیز آمده است: «قُلْ مَنْ کانَ عَدُوّاً لِجِبْریلَ فَاِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلی قَلْبِکَ بِاِذنِ اللَّهِ»؛ «بگو هر کس دشمن جبرئیل شد [بداند] که جبرئیل آن (قران) را به دستور الهی بر دل تو نازل کرده است».
همچنین در قرآن با نام‏های روح (غافر، 15)، «الرُّوحُ الاَمین» (شعراء، 193)، «شَدیدُ القُوی» (نجم، 50) و «رَسُولٌ کَریم» (تکویر، 21 - 19) از او یاد شده است.
در سوره «نجم» به ملاقات یا مواجهه پیامبرصلی الله علیه وآله با جبرئیل، تصریح دارد. طبق احادیث بسیاری، جبرئیل به صورت جوان خوشرویی به نام دحیه کلبی، بر حضرت محمدصلی الله علیه وآله ظاهر می‏شده است. [2] آن حضرت، جبرئیل را به صورت اصلی خودش نیز مشاهده کرده است.
در غزوه بدر با هزاران فرشته، به مدد پیامبر اسلام‏ صلی الله علیه وآله و یاران او آمد، در معراج همسفر و راهنمای حضرت رسول‏ صلی الله علیه وآله بود و در منتهای معراج، در «سدرةالمنتهی»، از مسیر باز ماند و به پیامبرصلی الله علیه وآله گفت: دیگر مأذون نیست که پیش‏تر رود و آن حضرت به تنهایی به سیر معراج ادامه داد.
نام‏های دیگر جبرئیل، عبارت است از: فرشته وحی، امین وحی، روح الامین عقل اوّل، ناموس اکبر، روح اعظم. [3] .
علامه مجلسی‏رحمه الله در بحارالانوار (ج 25، ص 47 به بعد) بابی تحت این عنوان که «ائمه‏ علیهم السلام مؤید به روح القدس بوده‏اند» باز کرده و احادیث فراوانی از منابع معتبر نقل کرده است.
روایاتی چند، نقش آن فرشته بزرگ الهی را در قیام عظیم و جهانی حضرت مهدی‏ علیه السلام، به روشنی بیان کرده و از او به عنوان اولین کسی که با حضرت مهدی‏ علیه السلام بیعت خواهد کرد، نام برده است.
در بعضی از روایات آمده است: او به همراه خیل عظیمی از فرشتگان، هنگام ظهور در محضر آخرین حجّت الهی حاضر شده و به یاری آن حضرت خواهند شتافت.
امام صادق ‏علیه السلام در قسمتی از یک روایت طولانی فرموده است: «... فَاَوّلُ مَنْ یُبایِعُهُ ذَلکَ الطائِرُ وَهُوَ وَاللَّهِ جَبْرَئیل‏علیه السلام» [4] .
نیز فرمود: «اَوَّلُ مَنْ یُبایِعُهُ جَبْرَئیل...». [5] و [6] .

پی نوشت ها:
[1] ر.ک: کتاب مقدس، کتاب دانیال، باب 8، عدد 16 و باب 9 عدد 21؛ انجیل متی، باب اول عدد 19 و....
[2] الکافی، ج 2، ص 587؛ المناقب، ج 2، ص 244.
[3] ر.ک: لغتنامه دهخدا.
[4] الکافی، ج 4، ص 184، ح 3؛ علل‏الشرایع، ح 2، ص 429، ح 1.
[5] علی بن ابراهیم قمی، تفسیر قمی، ج 2، ص 204.
[6] ر.ک: الغیبة، ص 314، ح 6؛ روضةالواعظین، ص 265.