آیه شماره 23 از سوره مبارکه الشورى‏

اجر رسالت « شهادت امام رضا علیه السلام »
 متن آیه

ذَلِکَ الَّذِی یُبَشِّرُ اللَّهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَى وَمَن یَقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَکُورٌ
ترجمه

این همان [پاداشى] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده‏اند [بدان] مژده داده است بگو به ازاى آن [رسالت] پاداشى از شما خواستار نیستم مگر دوستى در باره خویشاوندان و هر کس نیکى به جاى آورد [و طاعتى اندوزد] براى او در ثواب آن خواهیم افزود قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است
تفسیر

بشارت خداوند بس بزرگ و عظیم است. «روضات الجنّات - ما یشاؤون - فضل کبیر - ذلک الّذى یبشّر اللّه عباده»
نشانه بنده خدا ایمان و عمل صالح است. «عباده الّذین آمنوا و عملوا الصالحات»
رمز دریافت آن همه نعمت و بشارت، بندگى خدا و ایمان و نیکوکارى است. «عباده الّذین آمنوا و عملوا...»
مودت قربى مصداق روشن ایمان و عمل صالح است. «یبشر اللّه عباده الّذین آمنوا و عملوا الصالحات قل لا اسئلکم... الا المودة فى القربى»
درخواست مزد از زبان خود سنگین است، لذا پیامبر مأمور می شود از طرف خداوند مزد خود را به مردم اعلام کند. «قل لا اسئلکم...»
مودّت بدون معرفت امکان ندارد. (پس مزد رسالت قبل از هر چیز شناخت اهل بیت پیامبر است سپس مودّت آنان) «الاّ المودّة فى القربى‏»
مودّت بدون اطاعت، ریا و تملّق است. (پس مودّت قربى یعنى اطاعت از آنان) «الاّ المودّة فى القربى‏»
قربى معصومند. زیرا مودّت گناهکار نمی تواند مزد رسالت قرار گیرد. «الاّ المودّة فى القربى‏»
مودّتى که قهراً همراه با معرفت و اطاعت است تنها در اهل‏ بیت مستقر است. (کلمه «فى» رمز آن است که جایگاه مودّت تنها اهل‏ بیت است.) «فى القربى‏»
مودّت فى القربى، راهى براى کسب خوبیهاست. «الاّ المودّة فى القربى و مَن یقترف حسنة»
مودّت اهل بیت‏ علیهم السلام، برجسته‏ ترین حسنه است. «المودّة فى القربى و من یقترف حسنة»
مودّت قربى حسنه است. «مَن یقترف حسنة»
مودّت قربى سبب دریافت پاداش بیشتراست. «نزد له فیها حسناً»
دوستى اهل بیت پیامبر، زمینه‏ ى دریافت مغفرت است. «الاّ المودّة فى القربى... انّ اللّه غفور»
خداوند قدردان کسانى است که به وظیفه خود در مودت اهل بیت عمل می کنند. «انّ اللّه غفور شکور»

آیه 3 سوره احزاب - اتصال به بی نهایت

متن آیه
 وَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ وَکَفَى بِاللَّهِ وَکِیلًا
 ترجمه

و بر خدا اعتماد کن همین بس که خدا نگهبان [تو]ست
تفسیر

پیروى نکردن از کافران و منافقان و پیروى از وحى، مشکلاتى دارد که راه مبارزه با آن توکّل به خداست. «لا تطع - واتّبع - و توکّل»
سعى کنیم دلیل دستورها را بیان کنیم. «توکّل على اللّه - کفى باللّه وکیلا»

آیه 121 نحل - برگزیدگان « امام باقر علیه السلام »

 متن آیه

شَاکِرًا لِّأَنْعُمِهِ اجْتَبَاهُ وَهَدَاهُ إِلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ 

ترجمه

نعمتهاى او را شکرگزار بود [خدا] او را برگزید و به راهى راست هدایتش کرد

تفسیر

آن را که خدا برگزیند، به مقصدش میرساند. «اجتباه... هداه الى صراط مستقیم»

آیه 123 سوره هود - پیدا و پنهان از خداست

متن آیه

وَلِلّهِ غَیْبُ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَإِلَیْهِ یُرْجَعُ الأَمْرُ کُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَکَّلْ عَلَیْهِ وَمَا رَبُّکَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ
ترجمه

و نهان آسمانها و زمین از آن خداست و تمام کارها به او بازگردانده مى‏شود پس او را پرستش کن و بر او توکل نماى و پروردگار تو از آنچه انجام می دهید غافل نیست
تفسیر

آگاهى از اسرار جهان مخصوص خداوند است. «للّه غیب السموات و الارض»
زمین و آسمان (تمام هستى)، علاوه بر ظاهر، داراى غیب و نهانى نیز هست. «للّه غیب السموات و الارض»
مرجع همه چیز او و بازگشت هر چیزى به سوى اوست.«الیه یرجع الامر کله»
ایمان به غیب، زمینه‏ساز عبادت وتوکّل بر خداوند است. «للّه غیب... فاعبده»
هر کس به خداوند توکّل کند، مورد لطف او قرار مى‏گیرد. «و توکّل علیه و ما ربّک بغافل...»
آگاهى بر عملکرد انسان، از شئون ربوبیّت خداوند است. «و ما ربّک...»

آیه 1 سوره کوثر - کوثر حیات « ولادت حضرت زهرا سلام الله علیها »

متن آیه

إِنَّا أَعْطَیْنَاکَ الْکَوْثَرَ
ترجمه

ما تو را [چشمه] کوثر دادیم
تفسیر

خداوند به وعده‏هاى خود عمل مى‏کند. در سوره ضحى، خداوند وعده‏ى عطا به پیامبر داده بود: «و لسوف یعطیک ربّک فترضى»(224) پروردگارت در آینده عطائى خواهد کرد که تو راضى شوى. در این سوره مى‏فرماید: ما به آن وعده عمل کردیم. «انّا اعطیناک الکوثر»
فرزند و نسل عطیّه الهى است. «انّا اعطیناک الکوثر»

آیه 58 از سوره مبارکه فرقان ارتباط با سراغاز حیات

متن آیه

وَتَوَکَّلْ عَلَى الْحَیِّ الَّذِی لَا یَمُوتُ وَسَبِّحْ بِحَمْدِهِ وَکَفَى بِهِ بِذُنُوبِ عِبَادِهِ خَبِیرًا
ترجمه

و بر آن زنده که نمى‏میرد توکل کن و به ستایش او تسبیح گوى و همین بس که او به گناهان بندگانش آگاه است
تفسیر

تکیه‏ ى فانى بر فانى لغو است. «توکّل على الحىّ الّذى لایموت»
تکیه‏ ى ضعیف بر ضعیف لغو است. «توکّل على... الّذى خلق السموات»
تکیه‏ى جاهل بر جاهل لغو است. «توکّل على الحىّ الّذى... خبیرا»
انبیا نیز به موعظه و تذکر الهى نیاز دارند. «و توکّل»
حیات ابدى مخصوص خداست. «الحىّ الّذى لایموت»
خدایى را وکیل بگیر که براى همیشه زنده است و اگر امروز به دشمن مهلت داد تا شاید از کارشکنى و کفر دست بردارد، فردا فرصت و مهلت دارد تا از او انتقام گیرد. «لایموت»
توکّل قلبى باید با تسبیح و حمد عملى همراه باشد. «و سبّح بحمد»
خداوند به کارهاى جزئى مردم علم دقیق دارد. «بذنوب عباده»
گناهکاران نیز بندگان خدا هستند. «ذنوب عباده»
ایمان انسان به این که خداوند بر گناهانش آگاه است، بهترین اهرم براى پیدایش تقواست. «بذنوب عباده»
آگاهى خداوند بر گناهان مردم، علاوه بر اینکه تهدیدى براى کفّار است، براى پیامبر نیز تسلّى و دلدارى مى‏باشد که نگران نباش، ما از کارشکنی هاى آنان آگاهیم و به حساب کفّار لجوج میرسیم. «و کفى به بذنوب عباده خبیراً»

آیه 43 سوره فرقان - هواپرستی

متن آیه

 أَرَأَیْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنتَ تَکُونُ عَلَیْهِ وَکِیلًا 

ترجمه

آیا آن کس که هواى [نفس] خود را معبود خویش گرفته است دیدى آیا [می توانى] ضامن او باشى

تفسیر
ریشه‏ ى بت‏ پرستى، هواپرستى است. «صبرنا على الهتنا - اتّخذ الهه هواه»
خداجویى در فطرت هر انسانى وجود دارد، لکن او در مصداق و یافتن حقّ گرفتار اشتباه مى‏شود. «اتّخذ الهه هواه»
انبیا مسئولیّتى در هدایت اجبارى هواپرستان ندارند. «أفأنت تکون علیه وکیلا»
انسان داراى اختیار است. «أفأنت تکون علیه وکیلا»
تربیت و ایمان باید بدون اجبار و اکراه باشد. «أفأنت تکون علیه وکیلا»

آیه 86 سوره اسراء - قدر دانستن فرصت الهی

متن آیه

وَلَئِن شِئْنَا لَنَذْهَبَنَّ بِالَّذِی أَوْحَیْنَا إِلَیْکَ ثُمَّ لاَ تَجِدُ لَکَ بِهِ عَلَیْنَا وَکِیلًا

ترجمه

و اگر بخواهیم قطعا آنچه را به تو وحى کرده‏ایم می بریم آنگاه براى [حفظ] آن در برابر ما براى خود مدافعى نمی یابى

تفسیر

نعمت‏ها را از خداوند بدانیم و مغرور نشویم، زیرا بقا و زوال نعمت‏ها به اراده‏ى اوست. «لنذهبنّ بالّذى اوحینا»
هیچ کس در برابر قهر الهى نمى‏تواند نقشى داشته باشد. «ثمّ لاتجد»
نزول کتب آسمانى و وحى، از شئون ربوبیّت خداوند و در مسیر تربیت انسان است. «الّذى اوحینا... الاّ رحمة من ربّک»

آیه 68 سوره اسراء - اضطراب در بی ایمانی است

 متن آیه

أَفَأَمِنتُمْ أَن یَخْسِفَ بِکُمْ جَانِبَ الْبَرِّ أَوْ یُرْسِلَ عَلَیْکُمْ حَاصِبًا ثُمَّ لاَ تَجِدُواْ لَکُمْ وَکِیلًا 

ترجمه

مگر ایمن شدید از اینکه شما را در کنار خشکى در زمین فرو برد یا بر شما طوفانى از سنگریزه‏ها بفرستد سپس براى خود نگاهبانى نیابید
تفسیر

به نعمت‏هاى الهى مغرور نشویم. «نجّاکم... افأمنتم» نجات از یک حادثه، نشانه نجات ابدى نیست، شاید دروقتى دیگر یا نقطه‏اى دیگر دچار مصیبت شویم.
احساس امنیّت از عقوبت، زمینه‏ساز غفلت و تجاوز است. «أفامنتم»
انسان در هر لحظه و هر جا که باشد، در دست قدرت خداست و خشکى و دریا براى قهر خدا فرق نمى‏کند. «یخسف بکم جانب البَرّ»
در برابر قهر خدا، هیچ قدرت وتکیه‏گاهى نیست. «ثمّ لاتجدوا لکم وکیلا  

آیه 99 سوره نحل - مؤمنان تسخیرناپذیر

متن آیه
 إِنَّهُ لَیْسَ لَهُ سُلْطَانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ
ترجمه

چراکه او رابرکسانى که ایمان آورده‏ اند وبر پروردگارشان توکل میکنندتسلطى نیست
تفسیر

از خطر نفوذ شیطان در بهترین افراد و مقدّس‏ترین کار غافل نباشید. (تلاوت قرآن از شخصى مثل پیامبر اکرم هم نیاز به استعاذه دارد)
شیطان به سراغ همه می ‏آید، امّا در همه تأثیرگزار نیست. «لیس ‏له سلطان على الّذین آمنوا»
ایمان و توکّل، قلعه ‏اى است که انسان را از آسیب‏ پذیرى حفظ می ‏کند. «لیس له سلطان على الّذین آمنوا»

آیه 42 سوره نحل - خصوصیات مؤمنان

متن آیه

الَّذِینَ صَبَرُواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَکَّلُونَ 

ترجمه

همانان که صبر نمودند و بر پروردگارشان توکل می کنند

تفسیر

در برابر ستمگران، به ایمان، توکل و مقاومت خود وابسته باشید، نه قدرت‏هاى بیگانه و خارجى. «صبروا وعلى ربهم یتوکلون»

آیه 12 سوره ابراهیم - صبر در برابر آزار کافران

متن آیه

وَمَا لَنَا أَلاَّ نَتَوَکَّلَ عَلَى اللّهِ وَقَدْ هَدَانَا سُبُلَنَا وَلَنَصْبِرَنَّ عَلَى مَا آذَیْتُمُونَا وَعَلَى اللّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ 

ترجمه

و چرا بر خدا توکل نکنیم و حال آنکه ما را به راه‏هایمان رهبرى کرده است و البته ما بر آزارى که به ما رساندید شکیبایى خواهیم کرد و توکل‏ کنندگان باید تنها بر خدا توکل کنند

تفسیر

خدایى که هدایت کرد، حمایت هم مى‏کند. پس تنها بر او توکّل کنیم.«نتوکل على اللَّه و قد هدینا»
راه انبیا همان راه خداست. (به جاى «سبله» فرمود:) «سُبلنا» چنانکه در جاى دیگر مى‏فرماید: «قل هذه سبیلى ادعوا الى اللَّه على بصیرة»
لازمه پیمودن راه خدا، تحمّل سختى‏هاست. «سبلنا - لنصبرنّ»
هم باید بر خدا توکل کرد و هم باید در برابر مخالفان صبر و مقاومت نمود. «نتوکل على اللَّه... ولنصبرنّ»
مؤمن با آزار و شکنجه، از عقیده و عملش دست برنمى‏دارد. «لنصبرنّ على ما آذیتمونا»
کسى مى‏تواند صبر کند که تکیه‏گاهى داشته باشد. «لنصبرنّ... على اللَّه نتوکل»

آیه 66 سوره یوسف - خدا گواه بر اعمال

متن آیه
 قَالَ لَنْ أُرْسِلَهُ مَعَکُمْ حَتَّى تُؤْتُونِ مَوْثِقًا مِّنَ اللّهِ لَتَأْتُنَّنِی بِهِ إِلاَّ أَن یُحَاطَ بِکُمْ فَلَمَّا آتَوْهُ مَوْثِقَهُمْ قَالَ اللّهُ عَلَى مَا نَقُولُ وَکِیلٌ

ترجمه

گفت هرگز او را با شما نخواهم فرستاد تا با من با نام خدا پیمان استوارى ببندید که حتما او را نزد من باز آورید مگر آنکه گرفتار [حادثه‏اى] شوید پس چون پیمان خود را با او استوار کردند [یعقوب] گفت‏خدا بر آنچه می گوییم وکیل است

تفسیر

به صرف خویشاوندى اکتفا نکنید و قراردادها را محکم کنید. «لن ارسله معکم حتّى...»*
ایمان به خدا وسوگند ونذر وعهد با او، قوى‏ترین پشتوانه بوده و هست.«موثقاً من‏اللَّه»
هرگاه از شخصى بدقولى و بدرفتارى دیدید، در نوبت بعد قرارداد را محکمتر کنید. «موثقاً»
فرزند خود را به راحتى همراه دیگران نفرستید. «تؤتون موثقاً من اللّه»
در قراردادها، پیش‏بینى حوادث غیرمترقّبه و خارج از حیطه اختیار را بکنید. «الاّ ان یحاط بکم» (تکلیف خارج از توانایى، ممنوع است.)
محکم‏کارى‏هاى قانونى و حقوقى، شما را از توکل به خداوند غافل نکند. «اللَّه على ما نقول وکیل»

آیه 67 سوره یوسف - مواظبت از خود در برابر حسادت مردم

متن آیه

وَقَالَ یَا بَنِیَّ لاَ تَدْخُلُواْ مِن بَابٍ وَاحِدٍ وَادْخُلُواْ مِنْ أَبْوَابٍ مُّتَفَرِّقَةٍ وَمَا أُغْنِی عَنکُم مِّنَ اللّهِ مِن شَیْءٍ إِنِ الْحُکْمُ إِلاَّ لِلّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَعَلَیْهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُتَوَکِّلُونَ 

ترجمه

و گفت اى پسران من [همه] از یک دروازه [به شهر] در نیایید بلکه از دروازه‏هاى مختلف وارد شوید و من [با این سفارش] چیزى از [قضاى] خدا را از شما دور نمى‏توانم داشت فرمان جز براى خدا نیست بر او توکل کردم و توکل‏کنندگان باید بر او توکل کنند

تفسیر

عاطفه پدرى حتّى نسبت به فرزندان خطاکار، از بین نمى‏رود. «یا بنّى»
چاره‏اندیشى وتدبیر براى حفظ سلامت فرزندان، لازم است. «یا بنىّ لا تدخلوا...»
وقتى توصیه کننده عالم و آگاه است، لازم نیست فرمانبر از فلسفه‏ى آن دستور آگاه باشد. (فرزندان یعقوب فرمان «لا تدخلوا...» را عمل کردند و فلسفه و راز آن را نپرسیدند)
از بهترین زمان‏هاى موعظه، در آستانه سفر است. یعقوب در آستانه‏ى سفر فرزندان به آنان گفت: «یا بنىّ لاتدخلوا من باب واحد»
جلو حساسیّت‏ها، سوءظن‏ها و چشم‏زخم‏ها را بگیرید، ورود گروهى جوان به منطقه‏ى بیگانه، عامل سوءظن و سعایت است. «لاتدخلوا من باب واحد»
لطف و قدرت خداوند را منحصر در یک راه نپندارید، دست او باز است و مى‏تواند از هر طریقى شما را مدد رساند. «لاتدخلوا من باب واحد»
فقط بازدارنده و نهى کننده نباشید، بلکه راه حل نیز ارائه دهید. «لاتدخلوا... و ادخلوا»
براى رسیدن به مقصود بایستى راههاى مختلف را پیمود. «و ادخلوا من ابواب متفرّقه»
مدیر خوب باید علاوه بر برنامه‏ریزى، حساب احتمالات را بکند، زیرا انسان در اداره‏ى امور خود مستقل نیست. یعنى با همه محاسبات و دقّت‏ها باز هم دست خدا باز است و تضمینى براى انجام صددرصد محاسبات ما نیست. «وما اُغنى عنکم من اللَّه من شى‏ء»
در برابر مقدّرات حتمى خداوند، چاره‏اى جز تسلیم نیست. «ما اغنى‏عنکم من اللَّه من شى‏ء»
حاکم مطلق هستى، خداوند است. «ان الحکم الاّ للَّه»
هم احتیاط و محاسبه لازم است؛ «لاتدخلوا...» و هم توکل به خداوند ضرورى است. «علیه توکّلت
به غیر خداوند، توکل نکنید. «علیه توکّلت» چرا که او به تنهایى کفایت مى‏کند «وکفى باللَّه وکیلا» و بهترین وکیل است. «نعم الوکیل»
یعقوب، هم خود توکل کرد و هم دیگران را با امر به توکل تشویق نمود. «توکّلت... فلیتوکّل...»

آیه 48 سوره احزاب - بردباری برای خدا

متن آیه
 وَلَا تُطِعِ الْکَافِرِینَ وَالْمُنَافِقِینَ وَدَعْ أَذَاهُمْ وَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ وَکَفَى بِاللَّهِ وَکِیلًا
ترجمه

و کافران و منافقان را فرمان مبر و از آزارشان بگذر و بر خدا اعتماد کن و کارسازى [چون] خدا کفایت مى‏کند
تفسیر

بى اعتنایى به کار شکنی هاى کفّار و منافقان و مقاومت در برابر خواسته هاى آنان، به توکّل نیاز دارد. «لا تطع - دَع اَذاهم - توکّل»
کفّار و منافقان در یک خط هستند. «ولا تطع الکافرین و المنافقین» کار هر دو آزار دادن مؤمنان است. «اذاهم»
در شرایطى، رهبر باید فقط ارشاد کند و به فکر مقابله به مثل و انتقام از مخالفان نباشد. «دَع اَذاهم»
به خداوند توکّل کنیم، زیرا او وکیل لایق و با کفایتى است. «و کفى باللّه وکیلا»

آیه21 سوره آل عمران - کشتگان بی گناه « شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها- بنابر روایت 75 روز »

متن آیه

إِنَّ الَّذِینَ یَکْفُرُونَ بِآیَاتِ اللّهِ وَیَقْتُلُونَ النَّبِیِّینَ بِغَیْرِ حَقٍّ وَیَقْتُلُونَ الِّذِینَ یَأْمُرُونَ بِالْقِسْطِ مِنَ النَّاسِ فَبَشِّرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ
ترجمه

کسانى که به آیات خدا کفر مى‏ورزند و پیامبران را بناحق مى‏کشند و دادگستران را به قتل مى‏رسانند آنان را از عذابى دردناک خبر ده
تفسیر

از اعتقادات انحرافى و کفرآمیز، اعمال خطرناکى همانند قتل و کشتار انبیا سر مى‏زند. «یکفرون بآیات اللّه ویقتلون النبیین...»
در شرایطى، اظهار حقّ لازم است؛ اگرچه به قیمت شهادت انبیا و اولیا باشد.
دشمنان براى حق‏پوشى، دست به کشتن پیامبران مى‏زنند. «یقتلون النبیّین»
گاهى طاغوت‏ها براى کشتن فرزانگان با تبلیغات و شایعات و توجیهات، کار خود را حقّ جلوه مى‏دهند. «بغیر حقّ»
نام کسانى که به عدالت دعوت مى‏کنند وآمرین به معروف وناهیان از منکر، در ردیف انبیا برده شده است. لذا کیفر قاتلان آنان نیز همچون قاتلان پیامبران است. «فبشرهم بعذاب الیم»

آیه 88 سوره مبارکه هود - رزق نیکوی خدا

متن آیه

قَالَ یَا قَوْمِ أَرَأَیْتُمْ إِن کُنتُ عَلَىَ بَیِّنَةٍ مِّن رَّبِّی وَرَزَقَنِی مِنْهُ رِزْقًا حَسَنًا وَمَا أُرِیدُ أَنْ أُخَالِفَکُمْ إِلَى مَا أَنْهَاکُمْ عَنْهُ إِنْ أُرِیدُ إِلاَّ الإِصْلاَحَ مَا اسْتَطَعْتُ وَمَا تَوْفِیقِی إِلاَّ بِاللّهِ عَلَیْهِ تَوَکَّلْتُ وَإِلَیْهِ أُنِیبُ

ترجمه

گفت اى قوم من بیندیشید اگر از جانب پروردگارم دلیل روشنى داشته باشم و او از سوى خود روزى نیکویى به من داده باشد [آیا باز هم از پرستش او دست بردارم] من نمی خواهم در آنچه شما را از آن باز مى‏دارم با شما مخالفت کنم [و خود مرتکب آن شوم] من قصدى جز اصلاح [جامعه] تا آنجا که بتوانم ندارم و توفیق من جز به [یارى] خدا نیست بر او توکل کرده‏ام و به سوى او بازمی گردم

تفسیر

نبوّت بر اساس معجزه وبیّنه است. «کنت ‏علی بیّنة» (قوانین بر پایه دلیل است)
انبیا علیهم السلام همه چیز را از خدا مى‏دانند. «ربّى ، رزقنى»
گمان نکنیم زندگىِ خوب، با کم‏فروشى وحرام‏خوارى بدست مى‏آید، زیرا انبیا و اولیاى الهى بدون آلودگى به این گناهان، روزىِ نیکو داشته‏اند. «رزقنى منه رزقاً حسنا» (روزى نیکو آن است که بر اساس کم‏فروشى وظلم نباشد)
روزى انسان از خدا وبه لطف اوست، نه به زرنگى. « رزقنى منه»
در مقابل کفّار که مى‏گفتند: «اموالنا» حضرت شعیب‏علیه السلام فرمود: «رزقنى منه رزقاً حسنا» یعنى گمان نکنید که من مشکل مالى دارم.
آمر به معروف و ناهى از منکر باید قبل از دیگران، خودش اهل عمل باشد. انبیا فقط طرّاح و فرمانده نبودند، بلکه خودشان از بهترین مصادیق اهل عمل بشمار مى‏رفتند. «و ما ارید ان اخالفکم الى ما انهاکم عنه»
انبیاعلیهم السلام نه تنها برخلاف دستورهاى الهى عمل نمى‏کردند، بلکه حتّى به فکر خلاف هم نبودند. «و ما ارید ان ...»
هدف انبیاعلیهم السلام اصلاح انسان‏ها و جوامع بشرى است. «ان ارید الاّ الاصلاح»
مرز کار انبیا توان وقدرت آنهاست، نه ساعت، روز، ماه وسال. «مااستطعت»
اراده‏ى کارها از ما، ولى میزان توفیق از خداست. « ان ارید ، ما توفیقى الا بالله»
در کارها آخرین تلاش را به کار ببریم، ولى بدانیم که موفّقیّت به دست خداوند است. «ما استطعت و ما توفیقى ...»
توکّل زمانى نتیجه‏بخش است که در کنارِ تلاش باشد. «ما استطعت ، توکّلت»
مصلح باید خود صالح و اهل ایمان، توکّل، انابه و سوز باشد. «مااستطعت، علیه توکّلت و الیه اُنیب»
در این آیه براى آمر به معروف و ناهى از منکر این سفارشها شده است:
الف: شخصاً اهل عمل باشد. «ما ارید ان اُخالفکم الى ما انهاکم عنه»
ب: هدف او اصلاح جامعه باشد. «ما اُرید الاّ الاصلاح»
ج: توفیق کارش را از خداوند بداند. «و ما توفیقى الاّ باللَّه»
د: همیشه بر او توکّل نماید. «علیه توکّلت»
ه : در مشکلات به او پناه ببرد. «الیه اُنیب»

آیه شماره 56 از سوره مبارکه هود - هدایت طلبی

متن آیه

إِنِّی تَوَکَّلْتُ عَلَى اللّهِ رَبِّی وَرَبِّکُم مَّا مِن دَآبَّةٍ إِلاَّ هُوَ آخِذٌ بِنَاصِیَتِهَا إِنَّ رَبِّی عَلَى صِرَاطٍ مُّسْتَقِیمٍ

ترجمه

در حقیقت من بر خدا پروردگار خودم و پروردگار شما توکل کردم هیچ جنبنده‏اى نیست مگر اینکه او مهار هستى‏اش را در دست دارد به راستى پروردگار من بر راه راست است

تفسیر

توجّه به ربوبیّت همه‏جانبه خدا، زمینه توکّل براوست. «توکّلت... ربّى وربّکم»
توکّل، زمینه‏ى شجاعت است. «فکیدونى جمیعاً... انى توکّلت» (با تکیه و اتکال بر خداوند، مى‏توان در برابر جهانى ایستاد)
هیچ جنبنده‏اى بدون اراده‏ى خداوند، قادر بر ضرررسانى به دیگرى نیست. «فکیدونى جمیعاً... ما من دابّة الاّ و هو آخذ بناصیتها»
خداوند، هم بر همه چیز سلطه‏ى کامل دارد و هم عادل است. «آخذ بناصیتها، على صراط مستقیم»
بر کسى تکیه کنیم که علاوه بر قدرت، عدالت نیز داشته باشد. «توکّلت ، آخذ ، على صراط مستقیم»
در مقابل عناد و لجاجت کفّار، باید از قهر و عدل الهى سخن گفت. «آخذ بناصیتها، على صراط مستقیم »

آیه شماره 85 از سوره مبارکه یونس - بازی نخوردن از دیگران

متن آیه

فَقَالُواْ عَلَى اللّهِ تَوَکَّلْنَا رَبَّنَا لاَ تَجْعَلْنَا فِتْنَةً لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِینَ 

ترجمه

پس گفتند بر خدا توکل کردیم پروردگارا ما را براى قوم ستمگر [وسیله] آزمایش قرار مده

تفسیر

اوّل توکّل، بعد دعا. «توکّلنا، ربّنا»
با ایمان، توکّل ودعا، خود را از شرّ ظالمان نجات دهیم. «توکّلنا، ربّنا، نجّنا»
فرعونیان، هم مسرفند، هم ظالم و هم کافر. اسراف زمینه‏ساز ظلم و ظلم نیز زمینه‏ى کفر است. «المسرفین، الظالمین، الکافرین»

آیه شماره 173 از سوره مبارکه آل عمران - امید به خدا برای زندگی بهتر

 متن آیه

الَّذِینَ قَالَ لَهُمُ النَّاسُ إِنَّ النَّاسَ قَدْ جَمَعُواْ لَکُمْ فَاخْشَوْهُمْ فَزَادَهُمْ إِیمَانًا وَقَالُواْ حَسْبُنَا اللّهُ وَنِعْمَ الْوَکِیلُ
ترجمه

همان کسانى که [برخى از] مردم به ایشان گفتند مردمان براى [جنگ با] شما گرد آمده‏اند پس از آن بترسید و[لى این سخن] بر ایمانشان افزود و گفتند خدا ما را بس است و نیکو حمایتگرى است
تفسیر

در برابر تبلیغاتِ توخالى دشمن نهراسید. «فاخشوهم فزادهم ایمانا»
در جبهه‏ ها، مواظب افراد نفوذى دشمن باشید. «فاخشوهم»
قوىترین اهرم در برابر تهدیدات دشمن، ایمان و توکّل به خداست. «حسبنا اللّه و نعم الوکیل»
مؤمن وقتى در گرداب بلا قرار می گیرد، توکّل و اتصال خود را با خدا بیشتر می کند. «زادهم ایماناً»
هم حرکت وتلاش لازم است، هم ایمان وتوکّل. «استجابوا... حسبنا اللَّه ونعم‏ الوکیل»