آیه شماره 5 از سوره مبارکه بینه

متن آیه

وَمَا أُمِرُوا إِلَّا لِیَعْبُدُوا اللَّهَ مُخْلِصِینَ لَهُ الدِّینَ حُنَفَاء وَیُقِیمُوا الصَّلَاةَ وَیُؤْتُوا الزَّکَاةَ وَذَلِکَ دِینُ الْقَیِّمَةِ

ترجمه

به اهل کتاب فرمانى داده نشده جز آنکه خدا را بپرستند در حالى که دین را براى او خالص ساخته و گرایش به حق داشته باشند و نماز را به پا دارند و زکات بپردازند و این است دین استوار.

تفسیر

سلیقه‏ ها و هوسهاى دیگران متغیّر است. دین پایدار و ثابت، سرسپردگى خالصانه به خداى ثابت است. «مخلصین له الدین... ذلک دین القیّمة»
ایمان بدون نماز و زکات استوار نیست. «یقیموا الصّلاة و یؤتوا الزکاة و ذلک دین القیّمة»
توجه به سابقه لجاجت‏ها و تفرقه‏ها، سبب تسلّى پیامبر و پیروان است. «و ما تفرّق الّذین... الاّ من بعد ما جاءتهم البیّنة»
توحید و پرستش خالصانه خداوند، عامل وحدت است. «و ما تفرّق الّذین اوتوا الکتاب... و ما امروا الاّ لیعبدوا اللّه»
پیامبران، مردم را به سوى خدا دعوت مى‏کردند نه خود. «و ما امروا الاّ لیعبدوا اللّه»
خالص و بى پیرایه بودن، رمز بقاء است. «مخلصین... ذلک دین القیّمة»
فرمان توحید و نماز و زکات در تمام ادیان آسمانى بوده است. «و ما امروا الاّ لیعبدوا اللّه...»

آیه شماره 5 از سوره مبارکه قدر

متن آیه

سَلَامٌ هِیَ حَتَّى مَطْلَعِ الْفَجْرِ

ترجمه

آن شب) تا طلوع فجر، (سراسر) سلام و درود است.

تفسیر

شب قدر، شب سلامت فکر و روح آدمى و تعالى به سوى خداوندِ سلام است. «سلام هى حتّى مطلع الفجر»
شب قدر، شب رحمت است و مى‏توان با توبه، الطاف خداوند را به خود جلب کرد. «سلام هى حتّى مطلع الفجر»
تقدیر امور از سوى خداوند، بر اساس سعادت بشر است، مگر آنکه او خود جز این بخواهد. «سلام هى حتّى مطلع الفجر»

آیه شماره 3 از سوره مبارکه قدر

متن آیه

لَیْلَةُ الْقَدْرِ خَیْرٌ مِّنْ أَلْفِ شَهْرٍ

ترجمه

شب قدر از هزار ماه بهتر است.

تفسیر

براى امور مقدّس، زمان مقدّس انتخاب کنید. «لیلة القدر خیر من الف شهر»
زمان‏ها یکسان نیست، بعضى زمان‏ها بر بعضى دیگر برترى دارد. «لیلة القدر خیر من الف شهر»

آیه شماره 1 از سوره مبارکه قدر

متن آیه

إِنَّا أَنزَلْنَاهُ فِی لَیْلَةِ الْقَدْرِ

ترجمه

همانا ما قرآن را در شب قدر نازل کردیم.

تفسیر

شب قدر، شب شکرگزارى و تشکر از خداوند است. زیرا مهم‏ترین نعمت خداوند بر بشر، یعنى قرآن نازل شده است. «انّا انزلناه فى لیلة القدر»
ظرف و مظروف باید متناسب باشند. بهترین کتاب در بهترین شب بر بهترین انسان‏ها نازل مى‏شود. «انّا انزلناه فى لیلة القدر»

آیه شماره 11 از سوره مبارکه ضحی

متن آیه 

وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّکَ فَحَدِّثْ

ترجمه

و نعمت پروردگارت را (براى سپاس) بازگو کن.

تفسیر
نعمتها را از خدا بدانید و به آن مغرور نشوید. «نعمة ربّک»
بازگو کردن نعمت یک نوع شکرگزارى است. «فحدّث»
نعمت‏ها را محصولِ علم و تخصص و زرنگى خود ندانید، بلکه لطف او بدانید «بنعمة ربّک...»
یاد نعمت‏ها انسان را از یأس و خودباختگى نجات داده و مقاومت او را در برابر حوادث زیاد مى‏کند. «بنعمة ربّک فحدّث»
اگر بیمارى و فقر و سختى براى انسان رخ دهد، یاد سایر نعمت‏ها براى او مرهمى است. «و امّا بنعمة ربّک فحدّث»
- نعمت‏هاى الهى باید در مسیر رشد و تربیت انسان باشد نه غفلت او. «نعمة ربّک»

آیه شماره 18 از سوره مبارکه لیل

متن آیه

الَّذِی یُؤْتِی مَالَهُ یَتَزَکَّى

ترجمه

همان که مال خود را میبخشد تا پاک شود.

تفسیر

کمک به محرومان، شیوه دائمى پرهیزگاران است. «یؤتى»
کمک از مال شخصى ارزش است. «ماله»
نشانه تقوا، کمک‏هاى مالى خالصانه است. «الاتقى الّذى یوتى ماله»
کمک به فقرا، راهى است براى تزکیه و خودسازى. «یؤتى ماله یتزکى»

آیه شماره 17 از سوره مبارکه لیل

متن آیه

وَسَیُجَنَّبُهَا الْأَتْقَى
ترجمه

ولى با تقواترین مردم از آن آتش دور داشته خواهد شد.
تفسیر

تقوا، همراه کمک به محرومان سپرى است در برابر آتش دوزخ. «سیجنّبها الاتقى الّذى یؤتى ماله»

آیه شماره 18 از سوره مبارکه فجر

متن آیه

وَلَا تَحَاضُّونَ عَلَى طَعَامِ الْمِسْکِینِ

ترجمه

و یکدیگر را بر اطعام بینوایان ترغیب نمی‏کنید.

تفسیر

بینوایان نباید گرسنه بمانند. با انفاق خود، با تشویق دیگران باید به آنان رسیدگى کرد. «تحاضّون على طعام المسکین»

آیه شماره 17 از سوره مبارکه فجر

متن آیه

کَلَّا بَل لَّا تُکْرِمُونَ الْیَتِیمَ
ترجمه

این چنین نیست؛ بلکه شما یتیم را گرامى نمى‏دارید.
تفسیر

مهمتر از جسم یتیم روح اوست که باید گرامى داشته شود. «تکرمون»
کمبودهاى روحى را با احترام و محبت جبران کنید. (اولین انتظار یتیمان احترام به شخصیّت آنان است) «تکرمون الیتیم»
در مورد کارهاى خداوند، قضاوت نابجا نکنید. دلیل تنگى رزق را بى‏اعتنائى خداوند نپندازید، بلکه نتیجه عملکرد خودتان بدانید.«کلاّ بل لاتکرمون الیتیم»
احسان به دیگران، در رزق و روزى انسان نقش مهمى دارد. «لاتکرمون - فقدر علیه رزقه»

آیه شماره 16 از سوره مبارکه فجر

متن آیه

وَأَمَّا إِذَا مَا ابْتَلَاهُ فَقَدَرَ عَلَیْهِ رِزْقَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَهَانَنِ

ترجمه

ولى هرگاه او را بیازماید و روزى او را تنگ سازد، مى‏گوید: پروردگارم مرا خوار کرده است.
تفسیر

نه فقر نشانه اهانت است و نه دارایى نشانه کرامت؛ بلکه هر دو وسیله آزمایش است. «ابتلاه... فاکرمه، ابتلاه فقدر علیه رزقه»

آیه شماره 15 از سوره مبارکه فجر

متن آیه

فَأَمَّا الْإِنسَانُ إِذَا مَا ابْتَلَاهُ رَبُّهُ فَأَکْرَمَهُ وَنَعَّمَهُ فَیَقُولُ رَبِّی أَکْرَمَنِ

ترجمه

امّا انسان، (طبعش چنین است که) هرگاه پروردگارش او را بیازماید و گرامیش داشته و نعمتش دهد، (مغرور گشته و) مى‏گوید: پروردگارم مرا گرامى داشته است.

تفسیر

آزمایشهاى الهى، جلوه‏اى از در کمین بودن پروردگار نسبت به انسان است. «انّ ربّک لبالمرصاد فامّا الانسان اذا ما ابتلاه...»
آزمایش، وسیله تربیت و رشد انسان است. «الانسان ابتلاه ربّه»
دریافت‏هاى انسان بر اساس لطف اوست نه استحقاق ما. پس گرفتار غرور و عجب نشده و از آزمایش غفلت نکنید. «اکرمه و نعّمه»

آیه شماره 10 از سوره مبارکه بروج

متن آیه

إِنَّ الَّذِینَ فَتَنُوا الْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ ثُمَّ لَمْ یَتُوبُوا فَلَهُمْ عَذَابُ جَهَنَّمَ وَلَهُمْ عَذَابُ الْحَرِیقِ

ترجمه

همانا کسانى که مردان و زنان با ایمان را مورد آزار و شکنجه قرار دادند و توبه نکردند، پس براى آنان عذاب دوزخ و همچنین عذاب سوزان است.

تفسیر

اصحاب اخدود و همه شکنجه‏گران تاریخ، مورد قهر الهى هستند. «الّذین فَتنوا المؤمنین...»
زنان با ایمان در کنار مردان، آزار و شکنجه‏ها را به جان مى‏خریدند. «فَتنوا المؤمنین و المؤمنات»
در دفاع از مظلوم، تفاوتى میان زن و مرد نیست. «فَتنوا المؤمنین و المؤمنات ...»
راه توبه همواره باز است و براى هیچ کس بن‏بست وجود ندارد و لذا یأس از رحمت خدا ممنوع است. (آرى، خداوند حتّى شکنجه‏گرانى که مؤمنان را مى‏سوزاندند، دعوت به توبه کرده است.) «فتنوا... ثمّ لم یتوبوا»
خداوند توبه‏پذیر است، گرچه مدّتى طول کشیده باشد. «ثُمّ»
کیفر سوزاندن، سوزاندن است. «النّار ذات الوقود - عذاب الحریق»

آیه شماره 6 از سوره مبارکه انشقاق

متن آیه

یَا أَیُّهَا الْإِنسَانُ إِنَّکَ کَادِحٌ إِلَى رَبِّکَ کَدْحًا فَمُلَاقِیهِ

ترجمه

هان اى انسان! تو به سوى پروردگارت تلاش بسیارى دارى و سرانجام به لقاى او خواهى رسید.

تفسیر

انسان در مسیر حرکت به سوى خدا، با مشکلات بى‏شمارى روبروست. «انّک کادح الى ربّک»
خداوند در تاریخ و جامعه قوانینى ثابت قرار داده است که همه از آن تبعیّت مى‏کنند؛ نه مى‏توانند توقف کنند، نه به عقب بازگردند و یا به سویى دیگر روند. «کادح الى ربّک کدحا»
پایان حرکت انسان، رسیدن به خداوند است. «فملاقیه»

آیه شماره 1 از سوره مبارکه مطففین

متن آیه

وَیْلٌ لِّلْمُطَفِّفِینَ

ترجمه

واى بر کم‏فروشان.

تفسیر

خطر را با کلماتِ هشدار دهنده اعلام کنید. «ویل للمطفّفین»
مال حرام از راه کم‏فروشى، عامل سقوط انسان است. «ویل للمطفّفین»

آیه شماره 19 از سوره مبارکه انفطار

متن آیه

یَوْمَ لَا تَمْلِکُ نَفْسٌ لِّنَفْسٍ شَیْئًا وَالْأَمْرُ یَوْمَئِذٍ لِلَّهِ

ترجمه

روزى که هیچ کس براى هیچ کس اختیارى ندارد و در آن روز، فرمان تنها براى خداست.

تفسیر

قیامت روز سلب مالکیّت و اختیار از همه انسان‏هاست. «یوم لا تملک نفس لنفس شیئاً»
قیامت، تجلّى حاکمیّت مطلقه خداوند است. «و الامر یومئذ للّه»

آیه شماره 27 از سوره مبارکه انسان

متن آیه

إِنَّ هَؤُلَاء یُحِبُّونَ الْعَاجِلَةَ وَیَذَرُونَ وَرَاءهُمْ یَوْمًا ثَقِیلًا

ترجمه

همانا اینان دنیاى زودگذر را دوست دارند و روز گرانبار (قیامت) را پشت سر می ‏نهند.

تفسیر

محبّت و دلبستگى به دنیا، سرچشمه گناه و کفر و از نشانه‏هاى گناه پیشگان است. «لا تطع منهم آثماً او کفوراً... انّ هولاء یحبّون العاجلة»
دنیا، زودگذر و ناپایدار است. «العاجلة»
دنیاگرایى و آخرت گریزى، زمینه گناه پیشگى است. «آثما... یحبّون العاجلة و یذرون ورائهم یوماً ثقیلاً»
قیامت، روزى بسیار سخت و سنگین است. «یوماً ثقیلاً»
توجه به زودگذر بودن دنیا و سختى و سنگینى روز قیامت، از عواملى است که مى‏تواند محبّت انسان را از دنیا کم کند. «العاجلة... یوماً ثقیلاً»

آیه شماره 25 از سوره مبارکه انسان

متن آیه

وَاذْکُرِ اسْمَ رَبِّکَ بُکْرَةً وَأَصِیلًا

ترجمه

و در هر صبح و شام، نام پروردگارت را یاد کن.

تفسیر

یاد خدا، انسان را صبور و مقاوم مى‏کند. «فاصبر... واذکر... بکرة و اصیلاً»
از اوقات مناسب براى یاد خدا، آغاز و پایان روز است. «بکرة و اصیلاً»

آیه شماره 1 از سوره مبارکه انسان

متن آیه

هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ حِینٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ یَکُن شَیْئًا مَّذْکُورًا

ترجمه

آیا بر انسان دوره‏اى از روزگار گذشت که چیزى قابل ذکرى نبود؟

تفسیر

انسان، باید درباره منشأ وجود خود فکر کند. «لم یکن شیئاً مذکوراً»
انسان موجودى نوآفریده و حادث است. «لم یکن شیئاً مذکورا»
انسان در مسیر وجودى خود، روند تکاملى داشته و مراحلى را طى نموده است: ابتدا وجود نداشت، «لم یک شیئاً»(195) بعد از بوجود آمدن هم، چیز قابل ذکرى نبود «لم یکن شیئاً مذکوراً»
یاد ضعف‏ها، غرور انسان را برطرف و او را تسلیم خداوند مى‏کند. «لم یکن شیئاً مذکورا»

آیه شماره 2 از سوره مبارکه قیامة

متن آیه

وَلَا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ

ترجمه

و به نفس ملامت‏گر قسم مى‏خورم (که شما پس از مرگ زنده خواهید شد.)

تفسیر

یکى از ویژگى‏هاى انسان، داشتن وجدان اخلاقى و شناخت فطرى خوبى‏ها و بدى‏ها و سرزنش و ملامت خود یا دیگران به هنگام انجام بدى‏ها است. «النفس اللوّامة»
در میان سه نفس امّاره، مطمئنّة و لوّامة، آن که به سرزنش‏ها و حسرت‏هاى روز قیامت شباهت دارد، نفس لوّامة است. «لااقسم بیوم القیامة... بالنفس اللوّامة»

آیه شماره 56 از سوره مبارکه مدثر

متن آیه

وَمَا یَذْکُرُونَ إِلَّا أَن یَشَاءَ اللَّهُ هُوَ أَهْلُ التَّقْوَى وَأَهْلُ الْمَغْفِرَةِ

ترجمه

و تذکّر نمى‏یابند مگر آن که خداوند بخواهد. او سزاوار تقواست و سزاوار آمرزیدن است.

تفسیر

گرچه انسان داراى اختیار است: «فمن شاء ذکره» امّا خواست او به تنهایى کافى نیست و تا خدا نخواهد چیزى واقع نمى‏شود. «و ما یذکرون الّا ان یشاء اللّه»
پند گرفتن از تذکّرات الهى جز با توفیق الهى میسر نمى‏شود. «و ما یذکرون الّا ان یشاء اللّه»
کفّار لجوج و سرسخت به هیچ قیمتى ایمان نمى‏آورند، جز آن که خداوند بخواهد و آنان را مجبور کند (که خداوند هم چنین نمى‏کند). «و ما یذکرون الّا ان یشاء اللّه»
تنها خداوند، سزاوار آن است که از او پروا کنیم و اگر خلافى انجام دادیم، فقط اوست که مى‏تواند ما را عفو کند و ببخشد. «هو اهل التقوى و اهل المغفرة»