آیه شماره 19 از سوره مبارکه معارج

متن آیه

إِنَّ الْإِنسَانَ خُلِقَ هَلُوعًا

ترجمه

همانا انسان، بى‏تاب و حریص آفریده شده است.

تفسیر

نشانه حریص بودن دو چیز است: جَزَع به هنگام سختى و بُخل به هنگام کامیابى. «هلوعاً اذا مسّه الشر جزوعاً و اذا مسّه الخیر منوعاً»
ریشه بسیارى از ناهنجارى‏ها، حرص و بخل است. «جزوعاً... منوعاً»

آیه شماره 51 از سوره مبارکه قلم

متن آیه

وَإِن یَکَادُ الَّذِینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصَارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَیَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ

ترجمه

و نزدیک بود کسانى که کفر ورزیدند، چون قرآن را شنیدند، تو را چشم بزنند و مى‏گویند: او دیوانه است.

تفسیر

کینه دشمن جدى‏ست، باید به هوش بود. «و ان یکاد الّذین کفروا لیزلقونک»
قرآن، از توطئه‏هاى دشمن پرده برمى‏دارد. «و ان یکادالّذین کفروا»
لبه تیز حمله دشمن رهبرجامعه اسلامى است. «لیزلقونک»
چشم زخم یک واقعیّت است. «لیزلقونک بابصارهم»

آیه شماره 3 از سوره مبارکه طلاق

متن آیه

وَیَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لَا یَحْتَسِبُ وَمَن یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِکُلِّ شَیْءٍ قَدْرًا

ترجمه

و او را از جایى که گمان ندارد روزى مى‏دهد و هر کس بر خدا توکل کند، او برایش کافى است. همانا خداوند کار خود را محقق مى‏سازد. همانا خداوند براى هر چیز اندازه‏اى قرار داده است.

تفسیر

همیشه رزق زیاد وابسته به کار زیاد نیست. «و من یتق اللّه... یرزقه» (همان گونه که همیشه مقدار و کمّیت آن مهم نیست. امام صادق‏علیه السلام در تفسیر «یرزقه من حیث لایحتسب» فرمود: خداوند در آنچه به او داده برکت مى‏دهد.)
تقوا و توکل دو اهرم براى خروج از بن بست است. «و من یتق اللّه... و من یتوکل على اللّه...»
براى تأمین زندگى امروز، تقوا «و من یتق اللّه... یرزقه» و براى آینده، توکل لازم است. «و من یتوکل على اللّه فهو حسبه»
تقوا، مقدّم بر توکل است. «و من یتق اللّه... و من یتوکل على اللّه»
بدون لطف خداوند، هیچ عامل دیگرى کارآمد و کافى نیست. «فهو حسبه»
در اراده و خواست تمام افراد و حکومت‏ها، احتمال شکست و ناکارآمدى و بن بست وجود دارد. تنها امرى که شکست در آن راه ندارد، خواست و اراده خداوند است. «انّ اللّه بالغ امره»
معناى توکل ما و قدرت خداوند آن نیست که انسان به همه خواسته‏هاى خود مى‏رسد، زیرا تمام امور هستى قانونمند است و حساب و کتاب دارد. «و من یتوکل على اللّه فهو حسبه ان اللّه بالغ امره قد جعل اللّه لکل شى‏ءٍ قدراً»

آیه شماره 17 از سوره مبارکه تغابن

متن آیه

إِن تُقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعِفْهُ لَکُمْ وَیَغْفِرْ لَکُمْ وَاللَّهُ شَکُورٌ حَلِیمٌ

ترجمه

اگر به خداوند وام دهید وامى نیکو، آن را براى شما زیاد مى‏کند و شما را مى‏آمرزد و خداوند سپاسگزار بردبار است.

تفسیر

یا انفاق کنید و ببخشید، یا لااقل قرض الحسنه بدهید. «انفقوا... تقرضوا»
وام دادن به خلق خدا، وام دادن به خداست. «تقرضوا اللّه»
یکى از راه‏هاى حفظ نفس از بخل، قرض الحسنه است. «یوق شُحّ نفسه... تقرضوا اللّه»
وام گیرنده را تحقیر نکنید، زیرا طرف حساب شما خداوند است و در واقع شما به خدا وام داده‏اید. «تقرضوا اللّه»
قرضِ نیکو، پاداش نیکو را به دنبال دارد. «قرضاً حسناً یضاعفه لکم»
وام دادن و حل مشکلات مردم، سبب گذشت خداوند از گناهان است. «تقرضوا اللّه... یغفر لکم»
براى ایجاد انگیزه در کارهاى خیر، پاداش‏ها و برکات آن را بیان کنید. «یضاعفه لکم و یغفر لکم»
خداوند، از کسانى که قرض الحسنه مى‏دهند، سپاسگزار است، پس افراد قرض‏گیرنده نیز از قرض‏دهندگان تشکر کنند. «و اللّه شکور»
خداوند، حلیم است، پس اگر به ما قرض الحسنه ندادند، ما نیز حلیم و بردبار باشیم. «شکور حلیم»

آیه شماره 15 از سوره مبارکه تغابن

متن آیه

إِنَّمَا أَمْوَالُکُمْ وَأَوْلَادُکُمْ فِتْنَةٌ وَاللَّهُ عِندَهُ أَجْرٌ عَظِیمٌ

ترجمه

همانا اموال و اولاد شما وسیله آزمایشند و خداوند است که پاداش بزرگ نزد او است (و به کسانى پاداش مى‏دهد که در این امتحان پیروز شوند).

تفسیر

دلبستگى و وابستگى به مال و فرزند، زمینه لغزش و انحراف است. لذا خداوند هشدار مى‏دهد. «انّما اموالکم و اولادکم فتنة»
گذشتن از دلبستگى به مال و فرزند براى انجام وظایف الهى، کارى بزرگ است، لذا خداوند پاداش بزرگ مقرر کرده است. «اجر عظیم»
هر چه آزمایش کننده بزرگ‏تر باشد، جایزه‏اش برجسته‏تر است، خداى عظیم پاداش عظیم مى‏دهد. «و اللّه عنده اجر عظیم»
توجه به پاداش بزرگ الهى، سبب نجات از وابستگى به اموال و اولاد است. «و اللّه عنده اجر عظیم»

آیه شماره 13 از سوره مبارکه تغابن

متن آیه

اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ وَعَلَى اللَّهِ فَلْیَتَوَکَّلِ الْمُؤْمِنُونَ

ترجمه

خداوند، معبودى است که جز او معبود دیگرى نیست؛ و مؤمنان تنها بر او توکّل کنند.

تفسیر

لازمه‏ى یکتاپرستى، توکّل به خداوند یکتاست. «اللّه لااله الا هو و على اللّه فلیتوکّل...»
نشانه ایمان واقعى، توکّل بر خداست. «و على اللّه فلیتوکّل المؤمنون»
در همه امور باید به خداوند توکّل نمود. «فلیتوکّل المؤمنون» به صورت مطلق آمده است.

سوره یونس

• سوره:یونس
• تعداد آیات:109
• محل نزول:مکه
• تعداد کلمات:1832
• تعداد حروف:7567
• معنی عنوان سوره:نام یکی از پیامبران
• علت نام گذاری:چون آیه 98 این سوره از یونس و ایمان همگی مردم قریه و آبادیی که یونس در آن به سر می برد سخن گفته است.
• نام های دیگر سوره:ندارد
• محتوای سوره:مسأله وحی و مقام پیامبر اسلام(ص).نشانه هایی از عظمت آفرینش که نشانه عظمت خداست.توجه دادن مردم به ناپایداری زندگی مادی و لزوم توجه به سرای آخرت.آماده کردن مردم برای جهان آخرت از طریق ایمان و عمل صالح.شرح زندگی بعضی پیامبران بزرگ مثل نوح(ع) و موسی(ع) و یونس(ع).سرگذشت هلاکت بار فرعون و سپاه او و غرق شدن آنها.بیان لجاجت و سرسختی بت پرستان.حضور خدا در همه جا و مسأله فطزت و یاد خدا در مشکلات.بشارت به نعمتهای بی پایان الهی برای صالحان.انذار و بیم دادن طاغیان و گردنکشان.
• ترتیب:از نظر جمع آوری قرآنی، دهمین سوره و از نظر ترتیب نزول، پنجاهمین سوره ای است که بعد از سوره «اسراء» و قبل از سوره «هود»نازل شده است.
• داستان های سوره:نوح: 70تا 73، موسی: 74 تا 94، یونس: 98،فرعون و غرق شدن او و سپاهش: 74تا 94.
• اولین آیه سوره:الر تِلْکَ آیَاتُ الْکِتَابِ الْحَکِیمِ
• آیه پایانی سوره:وَاتَّبِعْ مَا یُوحَى إِلَیْکَ وَاصْبِرْ حَتَّىَ یَحْکُمَ اللّهُ وَهُوَ خَیْرُ الْحَاکِمِینَ
• فضیلت تلاوت سوره:امام صادق (ع) فرمود:« کسی که سوره یونس را در هر ماه یا سه ماه بخواند بیم آن نمی رود که از جاهلان و بی خبران باشد، و در روز قیامت از مقرّبان خواهد بود.»

آیه شماره 9 از سوره مبارکه منافقون

متن آیه

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تُلْهِکُمْ أَمْوَالُکُمْ وَلَا أَوْلَادُکُمْ عَن ذِکْرِ اللَّهِ وَمَن یَفْعَلْ ذَلِکَ فَأُوْلَئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ

ترجمه

اى کسانی‏که ایمان آورده‏اید! اموال و اولادتان شما را از یاد خدا غافل نسازد و کسانى که چنین کنند، آنان همان زیانکارانند.

تفسیر

براى آن که مؤمنان را موعظه کنید و آنان بپذیرند، به آنان شخصیت دهید. «یا ایّها الّذین آمنوا...»
لازمه ایمان، برترى دادن یاد خدا بر مال و فرزند است. «یا ایّها الّذین آمنوا لاتلهکم اموالکم...»
مال و فرزند، کم یا زیادش، مى‏تواند مانع یاد خدا باشد. «اموالکم... اولادکم»
خسارت واقعى، غفلت از یاد خدا است. «فاولئک هم الخاسرون» (از دست دادن مال و فرزند، خسارت جزئى است، ولى غفلت از خالق خسارت کلى است.)

آیه شماره 9 از سوره مبارکه جمعه

متن آیه

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا نُودِی لِلصَّلَاةِ مِن یَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِکْرِ اللَّهِ وَذَرُوا الْبَیْعَ ذَلِکُمْ خَیْرٌ لَّکُمْ إِن کُنتُمْ تَعْلَمُونَ

ترجمه

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! آنگاه که براى نماز روز جمعه ندا داده شد، پس به سوى یاد خدا (نماز) شتاب کنید و داد و ستد را رها کنید که این براى شما بهتر است، اگر بدانید.

تفسیر

حضور در نماز جمعه، نشانه ایمان است. «یا ایّها الّذین آمنوا اذا نودى للصّلاة...»
نماز، مایه‏ى ذکر خدا است. «اذا نودى للصّلاة... فاسعوا الى ذکر اللّه»
براى حضور در نماز جمعه، شتاب کنید. «للصّلاة من یوم الجمعة فاسعوا»
براى حضور در نماز جمعه، باید موانع موجود را برطرف کرد. «و ذروا البیع» (رها کردن کسب و کار و تجارت از باب نمونه است وگرنه همه کارها را باید در هنگام نماز، رها کرد و در نماز جمعه حضور یافت.)
خداوند که فرمان ترک تجارت مى‏دهد، آن را با وعده‏هاى حق جبران مى‏کند. «ذلکم خیر لکم ان کنتم تعلمون»
-در تربیت دینى، هم تشویق لازم است، «یا ایّها الّذین آمنوا»
هم فرمان لازم است، «فاسعوا الى ذکر اللّه»
هم نهى لازم است، «ذروا البیع»
هم استدلال لازم است. «ذلکم خیر لکم»

آیه شماره 24 از سوره مبارکه حشر

متن آیه

هُوَ اللَّهُ الْخَالِقُ الْبَارِئُ الْمُصَوِّرُ لَهُ الْأَسْمَاء الْحُسْنَى یُسَبِّحُ لَهُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَهُوَ الْعَزِیزُ الْحَکِیمُ

ترجمه

اوست خداوندِ آفریننده، پدیدآورنده و صورت بخش، بهترین نام‏ها و صفات براى اوست. آنچه در آسمان‏ها و زمین است، تسبیح‏گوى اویند و اوست تواناى بى‏ همتا و با حکمت.

تفسیر

خداوند، آفریننده‏اى است که در آفرینش مخلوقاتش، از کسى یا جایى الگوبردارى نکرده است، بلکه خود، صورت بخش پدیده‏هاست. «الخالق البارى‏ء المصوّر»
کسى که تمام کمالات را داراست، سزاوار تسبیح همه هستى است. «له الاسماء الحسنى یسبّح له...»
تسبیح موجودات، نشانه نوعى علم و شعور در هستى است. «یسبّح له ما فى السّموات و الارض»
تسبیح موجودات، تذکّرى به انسان‏هایى است که اهل تسبیح نیستند. «یسبّح له ما فى السّموات و الارض»
قدرت خداوند همراه با حکمت است نه ستم و تجاوز. «هو العزیز الحکیم»

آیه شماره 23 از سوره مبارکه حشر

متن آیه

هُوَ اللَّهُ الَّذِی لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ الْمَلِکُ الْقُدُّوسُ السَّلَامُ الْمُؤْمِنُ الْمُهَیْمِنُ الْعَزِیزُ الْجَبَّارُ الْمُتَکَبِّرُ سُبْحَانَ اللَّهِ عَمَّا یُشْرِکُونَ

ترجمه

اوست خداى یکتا که معبودى جز او نیست، فرمانروا، منزّه از هر عیب، سلامت‏بخش، ایمنى بخش، مسلّط بر همه چیز، قدرتمندِ شکست‏ناپذیر، صاحب جبروت و کبریایى. منزّه است از هر چه براى او شریک قرار مى‏دهند.

تفسیر

یکتا معبود هستى، کسى است که فرمانروایى مطلق دارد. «هو اللّه الذى لا اله الاّ هو الملک»
فرمانروایى خداوند، از هر گونه ظلم و کاستى به دور است و مملوّ از قداست مى‏باشد. «القدوّس السلام»
خداوند هیچ گونه ضررى به خلق خود نمى‏زند. «السلام»
خداوند، احاطه کامل بر هستى دارد. «المهیمن»
پندارهاى مشرکان درباره‏ى خداوند، نادرست است. «سبحان اللّه عما یشرکون»

آیه شماره 18 از سوره مبارکه حشر

 متن آیه

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اتَّقُوا اللَّهَ وَلْتَنظُرْ نَفْسٌ مَّا قَدَّمَتْ لِغَدٍ وَاتَّقُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا تَعْمَلُونَ

ترجمه

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! از خداوند پروا کنید و هر کس به آن چه براى فرداى (قیامت) خود فرستاده است، بنگرد. باز هم از خدا پروا کنید که خداوند به آنچه انجام مى‏دهید، به خوبى آگاه است.

تفسیر

به امید کار خیر وارثان نباشیم، هرکس به فکر قیامت خود باشد. «ولتنظر نفس ما قدّمت لغد»
در آنچه به عنوان عمل صالح ذخیره مى‏کنیم، دقّت کنیم. «ولتنظر نفس ماقدّمت»
محاسبه نفس لازم است. «و لتنظر نفس» (اگر امروز دقّت نکنیم، دقّت فردا سبب شرمندگى خواهد بود. «یوم ینظر المرء ما قدّمت یداه و یقول الکافر یا لیتنى کنت ترابا»(54))
آینده‏نگرى و عاقبت‏اندیشى، لازمه‏ى ایمان است. «ما قدّمت لغد»
تقوا، زمینه محاسبه نفس و محاسبه نفس، سبب رشد و تقویت تقوا است.
(«و لتنظر نفس» میان دو «اتّقوا اللّه» قرار گرفته است).
هیچ کس در هیچ مرحله‏اى خود را ایمن نداند. «یا أیّها الّذین آمنوا اتقوا اللّه... و اتقوا اللّه»
ایمان به خبیر بودن خداوند، عامل تقوا است. «واتقوا اللّه... ان اللّه خبیر»

تفسیر آیه 11 سوره مجادله

متن آیه

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قِیلَ لَکُمْ تَفَسَّحُوا فِی الْمَجَالِسِ فَافْسَحُوا یَفْسَحِ اللَّهُ لَکُمْ وَإِذَا قِیلَ انشُزُوا فَانشُزُوا یَرْفَعِ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنکُمْ وَالَّذِینَ أُوتُوا الْعِلْمَ دَرَجَاتٍ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِیرٌ

ترجمه

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! هرگاه به شما گفته شود در مجالس (براى دیگران) جا باز کنید، پس جا باز کنید تا خدا نیز براى شما گشایش دهد و هرگاه گفته شود برخیزید، برخیزید. (بزرگى، به نشستن در جاى خاص نیست، بلکه) خدا از میان شما کسانى را که ایمان آورده و کسانى را که صاحب علم و دانش‏اند، به درجاتى رفعت و بزرگى مى‏دهد و خداوند به آنچه انجام مى‏دهید به خوبى آگاه است.

تفسیر

جا دادن و احترام به تازه واردان، یک ارزش است. «فافسحوا... فانشزوا»
جا دادن به دیگران در هر مجلسى که باشد لازم است. «فى المجالس»
عمل به دستورات خداوند، زمینه براى دریافت پاداش‏هاى بیشتر است. «فافسحوا یفسح اللّه لکم»
گشایش در کار دیگران، سبب گشایش خداوند در امور شماست. «فافسحوا یفسح اللّه لکم» پاداش الهى با عمل متناسب است. گشایش، گشایش مى‏آورد.
رعایت آداب اجتماعى، حتّى در نشست و برخاست، مورد سفارش اسلام است. «فافسحوا... فانشزوا»
گاهى لازم است به احترام ورود بزرگان و دانشمندان به اهل مجلس گفته شود که برخیزید. «انشزوا فانشزوا»
علم، هدیه و تفضّل الهى است. «اوتوا العلم...»
صاحبان علم و دانش، باید در جامعه اسلامى از جایگاه بالا و والایى برخوردار باشند. «و الّذین اوتوا العلم درجات»
عمل دانشمند، پاداش بیشترى دارد. «یرفع اللّه... الّذین اوتوا العلم درجات»
جا دادن‏ها و بلند شدن‏ها، خالصانه و براى خدا باشد نه به انگیزه‏هاى دیگر. «واللّه بما تعملون خبیر»
در نشست و برخاست‏ها، خدا را فراموش نکنیم. «واللّه بما تعملون خبیر»

تفسیر آیه 9 سوره مجادله

متن آیه

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا تَنَاجَیْتُمْ فَلَا تَتَنَاجَوْا بِالْإِثْمِ وَالْعُدْوَانِ وَمَعْصِیَتِ الرَّسُولِ وَتَنَاجَوْا بِالْبِرِّ وَالتَّقْوَى وَاتَّقُوا اللَّهَ الَّذِی إِلَیْهِ تُحْشَرُونَ

ترجمه

اى کسانى که ایمان آورده‏اید! هرگاه نجوا مى‏کنید، به گناه و ستم و نافرمانىِ پیامبر نجوا نکنید و نسبت به کار نیک و تقوا نجوا کنید و از خدا پروا کنید که به سویش محشور مى‏شوید.

تفسیر

مؤمن محترم است، حتّى هنگام نهى از منکر احترام او را حفظ کنید. «یا أیّها الّذین آمنوا»
در امر به معروف و نهى از منکر و ارشاد و تبلیغ، راه‏هاى حق و باطل و مصادیق آن را باید روشن کرد. «لاتتناجوا... تناجوا»
همه‏ى سخنان را نباید آشکار و نهان گفت. گاهى باید نهى از منکر یا امر به معروف، در خفا و پنهان باشد. «تناجوا بالبرّ و التقوى»
مبادا نجواى بد را به جاى نجواى خوب قلمداد کنیم. «تناجوا... واتقوا اللّه الّذى الیه تحشرون»
تقوا و پرهیزکارى و توجّه به معاد، زمینه دورى از سخنان نارواست. «واتّقوا اللّه الّذى الیه تحشرون»

تفسیر آیه شماره 7 از سوره مبارکه مجادله

متن آیه

أَلَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَمَا فِی الْأَرْضِ مَا یَکُونُ مِن نَّجْوَى ثَلَاثَةٍ إِلَّا هُوَ رَابِعُهُمْ وَلَا خَمْسَةٍ إِلَّا هُوَ سَادِسُهُمْ وَلَا أَدْنَى مِن ذَلِکَ وَلَا أَکْثَرَ إِلَّا هُوَ مَعَهُمْ أَیْنَ مَا کَانُوا ثُمَّ یُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوا یَوْمَ الْقِیَامَةِ إِنَّ اللَّهَ بِکُلِّ شَیْءٍ عَلِیمٌ

ترجمه

آیا ندیدى که خداوند آنچه را در آسمان‏ها و زمین است، مى‏داند. هیچ رازگویى و نجواى سه نفره نیست مگر آنکه او چهارمین آنهاست و هیچ پنج نفره‏اى نیست، مگر آنکه او ششمین آنان است و نه (رازگویانى) کمتر از آن و نه بیشتر، مگر این‏که او با آنهاست، هر جا که باشند، سپس در روز قیامت آنان را به آنچه که انجام دادند، خبر خواهد داد. همانا خداوند به هر چیزى بسیار داناست.  

تفسیر

نگاهى که به دانستن و فهمیدن حق نیانجامد، قابل توبیخ است. «ألم‏تر...»
آسمان و زمین، بزرگ و کوچک، آشکار و پنهان، همه در برابر علم خداوند یکسان است. «یعلم ما فى السّموات و ما فى الارض... هو رابعهم... هو معهم»
تعدّد افراد و تنوّع سخنان آنان، در علم خداوند تأثیرى نداشته و خداوند به همه آنها و سخنانشان آگاه است. «لا ادنى من ذلک و لااکثر»
چون وجود خداوند نامحدود است، پس هر جا که باشیم او همراه ما است. «هو معهم أینما کانوا»
مکان و زمان در علم خداوند اثرى نداشته و او به همه چیز آگاه است. «هو معهم أینما کانوا»
در قیامت، خبر دهنده، خود شاهد بوده است. «شهید، علیم، ینبئهم»

تفسیرآیه شماره 23 از سوره مبارکه حدید

متن آیه

لِکَیْلَا تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُوا بِمَا آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ

ترجمه

تا بر آنچه از دست دادید، تأسف نخورید و به آنچه به شما داده شد، (سرمستانه) شادمانى نکنید و خداوند هیچ متکبر فخرفروشى را دوست ندارد.

تفسیر

حوادث، هدفدار است. «ما أصاب من مصیبة... لکیلا تأسوا على ما فاتکم...»
نعمت‏ها از خداوند است، «آتاکم» ولى سلب نعمت به خداوند نسبت داده نشده است. «ما فاتکم»
علم به آثار و اهداف حوادث، سبب آرامش است. «فى کتاب من قبل ان نبرءها... لکیلا تأسوا»
خداوند از ثبت حوادث در لوح محفوظ خبر داده تا بندگان غصّه نخورند و مغرور نشوند. «لکیلا تأسوا... و لاتفرحوا»
غم و شادى طبیعى بد نیست، اندوه خوردن بر گذشته‏ها و یا سرمست شدن به داشته‏ها مذموم است. «لکیلا تأسوا... و لاتفرحوا»
کسى که از مقدّرات الهى غافل است، گمان مى‏کند فضیلتى دارد که خداوند به خاطر آن به او نعمت داده و لذا بر دیگران فخر مى‏فروشد. «مختال فخور»
خیال‏هاى درونى، مقدّمه فخر فروشى‏هاى بیرونى است. «مختال فخور»

تفسیر آیه شماره 20 از سوره مبارکه حدید

متن آیه

اعْلَمُوا أَنَّمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا لَعِبٌ وَلَهْوٌ وَزِینَةٌ وَتَفَاخُرٌ بَیْنَکُمْ وَتَکَاثُرٌ فِی الْأَمْوَالِ وَالْأَوْلَادِ کَمَثَلِ غَیْثٍ أَعْجَبَ الْکُفَّارَ نَبَاتُهُ ثُمَّ یَهِیجُ فَتَرَاهُ مُصْفَرًّا ثُمَّ یَکُونُ حُطَامًا وَفِی الْآخِرَةِ عَذَابٌ شَدِیدٌ وَمَغْفِرَةٌ مِّنَ اللَّهِ وَرِضْوَانٌ وَمَا الْحَیَاةُ الدُّنْیَا إِلَّا مَتَاعُ الْغُرُورِ

ترجمه

بدانید که زندگانى پستِ دنیا، چیزى جز بازى و سرگرمى و زینت‏طلبى و فخر فروشى در میان خود و افزون‏طلبى بر همدیگر در اموال و فرزندان نیست، همانند بارانى که گیاه آن، کشاورزان را به شگفتى وا دارد، سپس خشک شود و آن را زرد بینى، سپس کاه شود و در آخرت، عذابى شدید (براى گنهکاران) و مغفرت و رضوانى(براى اطاعت‏کنندگان) از جانب خداوند است و زندگانى دنیا جز کالاى فریبنده نیست.

تفسیر

شناخت حقیقت دنیا، به دقّت و ژرف نگرى نیاز دارد. «اعلموا»
قرآن، دیدگاه انسان را نسبت به دنیا تصحیح مى‏کند. «و اعلموا انما الحیاة الدنیا»
زیبایى‏هاى دنیا زودگذر است. «و زینة... تراه مصفرّاً»
دنیا، همواره بهار و پاییز دارد و هرچه رنگ دنیا داشته باشد، گرفتار برگ‏ریزان است. «أعجب الکفّار نباته ثمّ یهیج فتراه مصفرّا ثمّ یکون حطاماً»
بازى وسرگرمى، ویژگى زندگى دنیاست ولى اگر در مسیر درست قرار نگیرد، به عذاب آخرت مى‏رسد. «لعب و لهو... أعجب الکفّار... و فى الاخرة عذاب شدید»
زینت‏هاى دنیا مثل زیورهاى شخصى وخانه وماشین، اگر موجب فخرفروشى و تفاخر گردد، انسان را به دوزخ مى‏کشاند. «زینة وتفاخر... فى الآخرة عذاب شدید»
کثرت فرزند وافزایش جمعیّت، در صورتى ارزش است که به کثرتِ دوزخیان منجر نشود و فرزندان، با تربیت درست بزرگ شوند. «تکاثر فى... الاولاد... و فى الآخرة عذاب شدید»
دنیا براى عده‏اى موجب فریب و کیفر است، «فى الاخرة عذاب شدید» براى مؤمن، اسباب رشد و تکامل و کسب مغفرت و رضوان الهى است. «انما الحیاة الدنیا... و مغفرة من اللّه و رضوان»
تا لغزش‏ها برطرف نشود، دست‏یابى به رضوان الهى سخت خواهد بود. «مغفرة من اللّه و رضوان»
عذاب شدید، عکس العمل کار خود انسان است، ولى آمرزش و لطف از جانب خداست. «مغفرة من اللّه»،(مغفرت و رضوان را به خدا نسبت داد)
باید انسان بین بیم و امید باشد. «عذاب شدید و مغفرة من اللّه و رضوان»
در تعلیم و تربیت، سه اصل لازم است: تبیین، تمثیل و نتیجه‏گیرى. «اعلموا» براى تبیین است، «کمثل غیث» براى تمثیل و «عذاب شدید و مغفرة» نتیجه‏گیرى است.

تفسیر آیه شماره 18 از سوره مبارکه حدید

متن آیه 

إِنَّ الْمُصَّدِّقِینَ وَالْمُصَّدِّقَاتِ وَأَقْرَضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا یُضَاعَفُ لَهُمْ وَلَهُمْ أَجْرٌ کَرِیمٌ

ترجمه

همانا مردان و زنان صدقه‏ دهنده و (آنان که) به خداوند وامى نیکو داده‏اند، برایشان پاداشى چند برابر است و براى آنان اجرى نیکو خواهد بود.

تفسیر

براى دریافت الطاف الهى، هم صدقه و کمک‏هاى بلاعوض لازم است و هم قرض الحسنه و کمک‏هایى که برگشت دارد. «المصّدقین... اقرضوا اللّه»
وام به بندگان خدا، به منزله وام دادن به خداوند است. «اقرضوا اللّه» به جاى «اقرضوا النّاس»
مهم نجات فقرا، از فقر است، خواه از طریق انفاق باشد از طریق قرض. «المصّدقین... اقرضوا...»
قرض وانفاق، در ظاهر کم‏شدن و کندن مال است، و در واقع رشد است. «یضاعف»
قرار دادن پاداش، راه تشویق مردم به کار خیر است. «یضاعف... أجر کریم»
انفاق و وام، نشانه کرم است، و پاداش کریم، اجر کریم است. «المصدقین... أقرضوا... لهم اجر کریم»

تفسیر آیه شماره 16 از سوره مبارکه حدید

متن آیه

أَلَمْ یَأْنِ لِلَّذِینَ آمَنُوا أَن تَخْشَعَ قُلُوبُهُمْ لِذِکْرِ اللَّهِ وَمَا نَزَلَ مِنَ الْحَقِّ وَلَا یَکُونُوا کَالَّذِینَ أُوتُوا الْکِتَابَ مِن قَبْلُ فَطَالَ عَلَیْهِمُ الْأَمَدُ فَقَسَتْ قُلُوبُهُمْ وَکَثِیرٌ مِّنْهُمْ فَاسِقُونَ

ترجمه

آیا براى کسانى که ایمان آورده‏اند، زمان آن نرسیده که دل‏هایشان براى یاد خدا و آنچه از حق نازل شده، نرم و فروتن گردد و مانند کسانى نباشند که پیش از این، کتاب آسمانى به آنان داده شد، پس زمان طولانى بر آنان گذشت و دل‏هایشان سخت گردید و بسیارشان فاسق گشتند؟

تفسیر

براى دعوت به خشوع، از اهرم ایمان استفاده کنید. (شما که ایمان دارید چرا خشوع ندارید؟) «الم یأن للذین آمنوا أن تخشع قلوبهم»
ذکر خدا و تلاوت آیات قرآنى، زمینه‏ساز خشوع قلب است. «تخشع قلوبهم لذکر اللّه و ما نزل من الحقّ»
یاد الطاف الهى و یاد عفو و قهر و سنّت‏هاى او، وسیله‏ى خشوع است. «ان تخشع قلوبهم لذکر اللّه»
از تاریخ پیشینیان عبرت بگیریم. «و لایکونوا کالّذین...»
تداوم غفلت، سبب سنگدلى مى‏شود. «فطال علیهم الامد فقست قلوبهم»
سنّت‏هاى الهى براى همه امّت‏ها یکسان است. «و لایکونوا کالّذین... من قبل»
از مهلت دادن الهى سوء استفاده نکنیم. «فطال علیهم الامد فقست قلوبهم»
سنگدلى، زمینه فسق و گناه است. «فقست قلوبهم و کثیر منهم فاسقون»
ابزار هدایت به تنهایى کافى نیست، آمادگى روحى لازم است. «اوتوا الکتاب... فقست قلوبهم..»

تفسیر 5

 آیه شماره 11  از سوره مبارکه حدید
 متن آیه   ( مَن ذَا الَّذِی یُقْرِضُ اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضَاعِفَهُ لَهُ وَلَهُ أَجْرٌ کَرِیمٌ)

ترجمه

( کیست آن که به خدا وام دهد، وامى نیکو، تا خداوند آن را براى او دوچندان کند و براى او پاداشى گرانمایه است.)

تفسیر

خداوند، خود را در جانب محرومان قرار داده و از مردم طلب وام مى‏کند. گویا خداوند، ضامنِ آنان شده و پاداش وام را تضمین نموده است. «من ذا الّذى یقرض اللّه»
کار خیر اگر به صورت خلق و خو درآید، ارزش بیشترى دارد. «یقرض اللّه...»
نفسِ عمل مهم نیست، حَسَن بودن آن مهم است. «قرضاً حسناً»
قرض دادن کاهش مال نیست، افزایش آن است. «فیضاعفه»
آنجا که کار سخت است، اهرم قوى لازم دارد. (چون دل کندن از مال سخت است، خداوند پاداش چند برابر را مطرح مى‏کند.) «فیضاعفه له و له أجر کریم»
قرض دادن، نشانه کرامت است و خداوند براى انسان کریم، اجر کریم قرار داده است. «و له أجر کریم»
براى تربیت و رشد دیگران، باید آنان را تکریم نمود. «و له أجر کریم»